قیمت آلومینیوم در بازار جهانی و ملی
آمار ها نشان می دهد در ماه فوریه سال 2020 قیمت این فلز در بازار جهانی کاهش زیادی پیدا کرد که دلیل آن کاهش تقاضا در کشور چین به دلیل شیوع ویروس کرونا و تعطیلی شمار زیادی از واحد های صنعتی و تولیدی مصرف کننده آلومینیوم در این کشور بود .
در ماه فوریه هر تن آلومینیوم با قیمت 1700 دلار به فروش رسید که پایین ترین قیمت از ژانویه سال 2017 تاکنون بوده است .
به گزارش وب سایت Economics Trading درفصل اول سال جاری میلادی ، متوسط قیمت هر تن آلومینیوم در دنیا برابر با 1749.52 دلار بود و در فصل دوم به 1762.22 دلار می رسد . در فصل سوم این سال هر تن آلومینیوم در بازار جهانی با قیمت 1787.08 دلار مبادله می شود و در فصل آخر امسال شاهد فروش هر تن آلومینیوم با قیمت 1806.30 دلار خواهیم بود که 3.2 درصد بیشتر از متوسط قیمت فروش در فصل اول سال جاری خواهد بود و بالغ بر 100 دلار از قیمت کنونی آن بیشتر خواهد بود . این پیش بینی ها با توجه به شرایط کنونی حاکم بر اقتصاد دنیا ، در نتیجه شیوع ویروس کرونا انجام شده است .
صنعت آلومینیوم در خاورمیانه
در حال حاضر در حدود 10 درصد از ظرفیت تولید آلومینیوم در منطقه خاورمیانه محقق شده است . ایران یکی از کشور های با سابقه در صنعت آلومینیوم منطقه محسوب می شود .
- عربستان سعودی طرح توسعه ظرفیت خود تا 10 میلیون تن در سال را در دست مطالعه و اجرا دارد .
- امارت متحده عربی با تولید 1.8 میلیون تن ، رتبه ششم جهانی را داشته و طرح توسعه جهت افزایش ظرفیت به 4 و سپس به 10 میلیون تن را در دست اجرا دارد .
- قطر ، به سرعت به توسعه ظرفیت تولید خود می افزاید و هم اکنون بیش از 600 هزار تن آلومینیوم تولید می کند.
- میزان تولید بحرین 890 هزار تن در سال است .
- میزان تولید عمان 360 هزار تن تولید در سال است .
- کشور های شمالی ایران از قبیل آذربایجان ، قزاقستان ، اکراین ، روسیه و تاکستان نیز در باشگاه تولید کنندگان آلومینیوم جهان حضور دارند .
- ترکیه نیز با ظرفیت 61 هزار تنی در تولید آلومینیوم فعال است که البته بیشتر از طریق بازیافت عمل می نماید .
پیش بینی می گردد تا 10 سال آینده به دلیل مزیت گاز ، در حدود 40 درصد از تولید آلومینیوم جهان در کشور های حاشیه خلیج فارس صورت پذیرد .
آلومینیوم و صنعت خودروسازی
افزایش گاز های گلخانه ای و مصرف سوخت های فسیلی اهمیت استفاده از آلومینیوم در بدنه خودرو ها را بیش از گذشته افزایش می دهد . استفاده از آلومینیوم در بدنه خودرو و وزن نهایی آن را به میزان چشگیری کاهش می دهد .
استفاده از آلومینیوم به کاهش 10درصدی وزن خودروو بهبود 7 درصدی کارایی سوخت منجر می شود .
درنتیجه تصمیم خودروسازان برای استفاده از این فلز می تواند توسعه صنعت آلومینیوم را به دنبال داشته باشد ، از سویی دیگر این تصمیم می تواند رقابت میان آلومینیوم و فولاد در خودروسازی را بیش از گذشته افزایش دهد .
صنعت خودروسازی آمریکای شمالی به دلیل کاهش مصرف سوخت (به 55.4مایل در هر گالن) به استفاده از آلومینیوم روی آورده است . آمریکای شمالی برای تولید خودرو های سبک در نظر دارد ، در ترکیب مواد برای ساخت بدنه ، در ها ، صندوق عقب و...
از ورق های آلومینیومی استفاده کند و با اجرای این تصمیم ، مصرف آلومینیوم درصنعت خودروسازی را به 4 میلیارد پوند (1814 میلیون تن ) تا سال 2025 افزایش دهد .
به طور کلی پیش بینی می شود تا سال 2025 بدنه ی هجده درصد از وسایل نقلیه تولیدی به طور کامل از آلومینیوم ساخته شده است .
آلومینیوم در صنعت خودروسازی ایران نیز استفاده می شود ، اما نه در بدنه خودرو ، بلکه این فلز در ساخت قطعات خودرو به کار برده می شود . رشد و توسعه صنعت آلومینیوم در جهان موقعیت خوبی برای حضور آلومینیوم ایران در بازار های جهانی است ، اما برای موفقیت در این حوزه باید از امروز برنامه ریزی های دقیق انجام شود . با وجود به اینکه صنعت آلومینیوم ایران دارای مزیت های خوبی برای رقابتدر بازار های جهانی است ، اما باید این نکته را نیز در نظر داشت که در صنعت خودرو سازی ، آلیاژ های آلومینیومی مطرح هستندو ایران برای جذب بازار ها باید دانش خود را در حوزه تولید آلیاژ های آلومینیومی افزایش دهد .
در واقع استفاده از آلومینیوم در صنعت خودروسازی بستگی به طراحی خودرو دارد ، در نتیجه خودرو هایی که در گذشته در ساخت بدنه آن ها از فولاد استفاده شده است ، امروزه نمی توانند از آلومینیوم در ساخت بدنه استفاده کنند . زیرا فناوری ساخت آن ها براساس استفاده از فولاد طراحی شده است .
هر چند استفاده از ورق آلومینیوم منجر به سبک شدن وزن خودرو می شود ، اما نباید فراموش کرد که قیمت این فلز نسبت به فولاد گرانتر بوده و در نهایت باعث افزایش قیمت تمام شده می شود . در نتیجه هم چنان تقاضا برای فولاد در ساخت خودرو وجود خواهد داشت .
در حال حاضر در ساخت یک خودرو در ایران ، 100 کیلوگرم آلومینیوم و بین 500 تا 700 کیلوگرم فولاد استفاده می شود . این آمار نشان می دهد که هم چنان شانس فعالان صنعت فولاد برای تصاحب این بازاربیش از فعالان آلومینیومی است . با توجه به فراوانی ذخایر سنگ آهن نسبت به بوکسیت و هم چنین برنامه افزایش تولید فولاد ، به نظر می رسد احتمال پیروزی آلومینیوم در این بازار کمتر از فولاد باشد .
از آنجا که در ایران تنها در سال 1397 حدود یک میلیون خودرو تولید شده ، اگر متوسط پیمایش این خودرو ها را 20 هزار کیلومتر در نظر بگیریم ، کل پیمایش این خودرو ها در سال گذشته حدود 20 میلیارد کیلومتر بوده ، در حالی که اگر تنها وزن 50درصد این خودرو ها با آلومینیوم 100 کیلوگرم کاهش یافته بوده ، در این سال 80 هزار تن گاز CO2 کمتری وارد جو می شد .
مزیت های تولید آلومینیوم در کشور
یکی از مزیت هایی که برای تولید آلومینیوم در کشور وجود دارد ، ذخایر گازی است که کشور های نفت خیز جهان به ویژه در حوزه خلیج فارس ، به دلیل دسترسی به ذخایر عظیم انرژی ، از جایگاه مناسبی برای سرمایه گذاری در صنایع آلومینیوم
بهره مندند .
میزان ذخیره گاز طبیعی ایران افزون بر 33 تریلیون متر مکعب برآورد می شود . ایران از لحاظ دارار بودن ذخایر گازی ، در رتبه دوم جهان قرار دارد و 17 درصد گاز جهان را دارد . میدان گازی پارس جنوبی ، بزرگ ترین میدان گازی جهان است که در خلیج فارس و به طور مشترک درآب های سرزمینی ایران و قطر و میدان گازی مشترک ایران و قطر تامین می شود .
از دیگر مزایای تولید آلومینیوم در کشور ، می توان به نیروی انسانی متخصص و موقعیت مناسب برای صادرات اشاره کرد . هر کارخانه با ظرفیت یک میلیون تن به طور مستقیم برای حدود 3 هزار نفر شغل دائم ایجاد می کند . با توجه به نیروهای جوان و تحصیل کرده در کشور ، ایجاد بستر های کاری لازم به منظور بهره مند شدن از تخصص این جوانان لازم است و توسعه صنعت آلومینیوم می تواند به طور مستقیم در این امر موثر باشد ، ضمن اینکه هم زمان زمینه اشتغال برای جوانان و به کارگیری تخصص افراد تحصیل کرده را فراهم می کند . هم چنین ترکیه در همسایگی ایران در سال 2018 میلادی ، اقدام به واردات آلومینیوم به ارزش 3.87 میلیارد دلار کرده است . با توجه به روابط خوب ایران و ترکیه و هم چنین نزدیکی این دو کشور به هم ، ترکیه بازار مناسبی برای صادرات است .
نگاهی کلی به وضعیت صنعت آلومینیوم در ایران و جهان
- تقاضا :
تقاضای آلومینیوم در دهه اخیر به طور میانگین سالانه 6 درصد ( بالاتر از تقاضای سنگ آهن ) افزایش یافته است و سرانه مصرف آلومینیوم در ایران با جمعیت 79 میلیون نفر در حدود 3یا 4 کیلوگرم است .
- تولید و مصرف
وضعیت آلومینیوم در ایران تا سال 2020 ( با جمعیت 83 میلیون نفری ) با اجرای طرح های توسعه ای ، به 580 هزار تن و سرانه مصرف به 7 کیلوگرم می رسد .
تولید سال 2025 ( با جمعیت 87 میلیون نفری ) به 900 هزار تن و سرانه مصرف به 11 کیلوگرم خواهد رسید . ( رشد 10 درصدی سالانه در مصرف سرانه )
ظرفیت تولید آلومینیوم در کمطقه خلیج فارس با احتساب تحقق ظرفیت جدید به 9/5 میلیون تن افزایش می یابد . ظرفیت تولید ایران در سال هدف ( 1404 یا 2025) 5/1 میلیون تن پیش بینی شده است .
- ظرفیت فعلی تولید
- المهدی – هرمزال : ظرفیت 230 هزار تن ، تولید : 85 هزار تن
- جاجرم : ظرفیت تولید 40 هزار تن ،برنامه تولید سال جاری : 15 هزار تن
- سالکو : ظرفیت تولید 300 هزار تن
تولید آلومینا در ایران
- شرکت آلومینا ایران ( تنها تولیدکننده پودر آلومینا در ایران ) با ظرفیت 240 هزار تن
- تامین حدود یک سوم از نیاز جاری کشور به آلومینا
- مابقی نیاز واردات پودر آلومینا عمدتا از مبادی هند و استرالیا و ویتنام قابل تامین است
- نیازسالانه آلومینا برای حوزه خلیج فارس حدود 12 میلیون تن
تولید جهانی آلومینا و جایگاه ایران
تولید جهانی آلومینا حدود 1400 میلیون تن بوده ( سهم چین 60 میلیون تن و استرالیا 20 میلیون تن ، برزیل 10میلیون تن و هند 5/5 میلیون تن در رده های اول تا چهارم ) ، و ایران با تولید 250 هزار تنی در جایگاه 22 جهانی است . نیاز سالانه ایران به آلومینا برای ظرفیت 350 هزار تنی آلومینیوم 700 هزار تن بر آورده شده است .
با راه اندازی سالکو ظرفیت تولید آلومینیوم ایران به حدود 650 هزار تن و نیاز به آلومینا به 3/1 میلیون تن خواهد رسید ، که تامین نیاز باید به صورت واردات انجام شود .
قیمت آلومینا
قیمت جاری آلومینا فوب استرالیا : هر تن 315 دلار آمریکا
قیمت جاری الومینا منابع چین : هر تن 396 دلار آمریکا
بازارهای مناسب برای آلومینیوم ایران
برای حضور مناسب ایران در بازارآینده آلومینیوم باید ارقام تعیین شده در سند چشم انداز محقق شود ، تحقق این موضوع نیازمند مواد اولیه است که به دلیل ذخایر کافی باید بخشی از آن را به کشور وارد کرد . در نتیجه در قیمت تمام شده محصولات تولیدی کمی تغییر ایجاد می شود .
لازم به ذکراست که شرایط زمین شناسی ایران برای بوکسیت زایی مطلوب نیست و به طور کلی شرایط بوکسیت زایی در نیمکره شمالی چندان مناسب است ، در حالی که این شرایط در کشوری مانند استرالیا بسیار مناسب است . با توجه به پراکندگی ذخایر بوکسیت در ایران بدون شک برای افزایش تولید آلومینیوم باید بخشی از مواد اولیه را وارد کرد.
بهره برداری از معدن بوکسیت گینه می تواند در حضور آلومینیوم ایران در بازارهای جهانی موثر باشد . البته به دلیل هزینه های حمل شاید بهتر باشد کارخانه ای با همکاری بخش خصوصی در نزدیکی همان معدن ساخته شود . باید این نکته را نیز در نظر داشت که صنعت آلومینیوم ، صنعتی انرژی بر است به همین دلیل کشور هایی مانند امارت ، بحرین و ... بوکسیت را از کشور های دیگر خریده و وارد می کنند ، در واقع تولید آلومینیوم برای کشورهایی که انرژی ارزان در اختیار دارند توجیه اقتصادی دارد ، حتی اگرمواد اولیه را وارد کنند .
برای مثال ، امروزه تاجیکستان به دلیل داشتن سد های بزرگ و تولید برق با واردات بوکسیت از قزاقستان ، آلومینیوم تولید می کند .
هم چنین در حال حاضر میزان تولید ایران 3 برابر ظرفیت مورد نیاز بازار داخلی است ، در نتیجه ایران میتواند برای صادرات مازاد تولید به بازار های جهانی اقدام کند .
اما باید این نکته را در نظر داشت که ورود به بازارهای جهانی به ویژه بازار های اروپایی نیازمند ایجاد روابط سیاسی و بین المللی است .
لازم به ذکر است که چین یکی از بزرگترین بازارهای مصرفی آلومینیوم را در اختیار دارد ، اما بازار این کشور بازار مناسبی برای آلومینیوم ایران نخواهد بود ، زیرا تولیدات آلومینیوم در چین در حال حاضر از مرز 30 میلیون تن گذشته است و دیگر جایی برای حضور ایران باقی نمی ماند . در عوض ، ایران می تواند در بازار های موجود در کشور های آسیای میانه و افریقا ورود پیدا کند .